SENECA – Chúng ta sử dụng thời gian như thế nào?

Photo by Aron Visuals on Unsplash

Con người ta thường than phiền việc thiếu thời gian trong khi vấn đề thực sự là thiếu định hướng.

ZIG ZIGLAR

Tôi còn bao nhiêu thời gian, và tôi đã sử dụng nó đúng cách chưa?

Đây là những câu hỏi mà chúng ta cuối cùng thường tự hỏi chính mình. Nghĩ về thời gian, theo nhiều cách, là nghĩ về cái chết, và không có nhiều điều khó khăn hơn là phải đổi mặt với sự diệt vong của chính chúng ta. Nhưng những vấn đề khó khăn nhất phải đối mặt lại là những vấn đề cần phải giải quyết nhất và phần thưởng cho nó thường lại là lớn nhất.

Nếu chúng ta có thể học được cách can đảm đối mặt với thời gian nếu chúng ta có thể vượt qua được nỗi sợ hãi của mọi nỗi sợ hãi thì liệu còn gì có thể cản trở được nữa? Từ quan điểm của nhà triết học Khắc Kỷ Seneca ta có thể rút ra những quan điểm hữu ích trong cách nhìn nhận về thời gian.

Đầu tiên Seneca bắt đầu bằng cách coi thời gian giống như tiền bạc. Hãy cho tôi hỏi bạn một câu: Bao nhiêu tiền là nhiều? $100.000 , $1.000.000,  $1.000.000.000? 
Seneca cho rằng câu trả lời nằm ở người sở hữu tiền chứ không nằm trong chính bản thân tiền. Khi chúng ta có được một số tiền nhất định chúng ta phải chọn một nơi để đầu tư nó: ngân hàng, doanh nghiệp, cổ phiếu, trái phiếu, hàng hóa dịch vụ… và có một số khoản đầu tư hiệu quả hơn số còn lại.

Cách mà chúng ta đầu tư có thể mang lại cho ta thêm của cải hoặc niềm vui và ngược lại của cải niềm vui có thể hao hụt bởi những quyết định thiếu sáng suốt. Bởi vậy nên tiền là nhiều hay ít cũng còn tùy thuộc vào sự khôn ngoan của người sử dụng nó. Và Seneca nói rằng với thời gian cũng vậy.

Một nhà đầu tư giỏi luôn có thể tận dụng tối đa mọi khoảng thời gian, theo quan điểm này cuộc sống không hề ngắn ngủi theo bất kỳ ý nghĩa tuyệt đối nào. Thay vào đó chiều dài của thời gian thực sự là một hàm số với biến số là cách chúng ta sử dụng nó, vậy câu hỏi đặt ra là :”Đầu tư thời gian như thế nào là đúng?”

Cuộc sống này đủ dài nếu chúng ta sống đủ tốt.

SENECA

Trước khi trả lời câu hỏi thì hãy cũng xem xét cách nhìn thứ hai: hãy tưởng tượng thời gian như một dòng sông. Chúng ta đang được đưa đi bởi dòng nước đó và rồi chúng ta sẽ đến điểm dừng chân cuối cùng của con sông, đó là cuộc đời chúng ta. Dẫu vậy ta không biết hành trình sẽ kéo dài bao lâu bởi con sông cũng không cho biết điều đó, có thể ngắn có thể dài và dù muốn hay không, dù bạn nghĩ thế nào về nó nó cũng sẽ tiếp tục chảy để mang bạn đi, trong im lặng.

Seneca nhắc nhở chúng ta đừng hi sinh khoảnh khắc hiện tại để lo lắng cho tương lai, về những điều ta không bao giờ biết được và cũng không bao giờ kiểm soát được. Chúng ta không thể chắc chắn bao giờ hành trình sẽ kết thúc, tương lai là bất định còn hiện tại là điều có thể chắc chắn được, hãy tận hưởng hành trình và để dòng sông tự làm công việc của nó.

Vậy bây giờ chúng ta có 2 hình ảnh: tiền bạc và một dòng sông. Thời gian đang trôi và nó cần được sử dụng nhưng chúng ta nên sử dụng nó vào đâu? Hãy tưởng tượng bạn có 1 bình nước thời gian và 1 bộ cốc những sự kiện trong đời, bạn phải chọn cốc nào để rót nước vào và khi bạn làm vậy bạn đã tạo ra một ký ức. Chúng ta cảm nhận về cuộc sống này thường dựa trên những mảnh ký ức: kỉ niệm đẹp – cuộc sống tốt, ký ức đáng quên – cuộc sống tồi tệ.

Chúng ta nên dành thời gian vào đâu?
Ký ức, trải nghiệm nào nên được tạo ra?

Photo by quotefancy.com
Chúng ta đang sống như thế nào?

Seneca cho rằng hầu hết các cốc là sự lãng phí thời gian, khi nhìn lại chúng ta thấy ta nên nói KHÔNG với hầu hết các sự kiện trong đời. Chiếc cốc duy nhất tồn tại không lãng phí là Triết Lý Sống: tìm hiểu về đức hạnh, về sự thật, về cuộc sống và về cái chết. Mọi thứ trên đời rồi cũng sẽ suy tàn và biết mất chỉ trừ Sự Thật. Các Triết gia tìm kiếm sự thật về thế giới và cách chúng ta nên hành động. Seneca lập luận rằng đi theo con đường của các Triết gia là cách tốt nhất để sử dụng thời gian của mỗi người, theo ông cách tốt nhất để cảm thấy thời gian sống của ta không vô nghĩa là đầu tư nó cho hành trình theo đuổi Sự Thật và Đức Hạnh – theo đuổi những giá trị vĩnh cửu.

Tháng 6/2006, Tỉ phú Bill Gates tuyên bố sẽ dành nhiều thời gian hơn cho hoạt động từ thiện thay cho công việc hàng ngày ở Microsoft. Ông rời bỏ vị trí kiến trúc sư trưởng phần mềm vào tháng 6/2008 và từ chức chủ tịch vào năm 2014 để toàn tâm toàn ý cho sứ mệnh với con người. Tại sao ông làm vậy khi đang ở đỉnh cao quyền lực? Gates là một người thông minh xuất chúng và hiểu biết rộng, người có thể cho là đã thay đổi thế giới, thay đổi cuộc sống hàng tỷ người. Bạn có thể đang đọc bài viết này trên máy tính chạy hệ điều hành do ông phát triển, bao nhiêu người trong chúng ta nghĩ mình sẽ thông minh hơn ông hay sẽ là khôn ngoan nếu chúng ta suy nghĩ kĩ hơn về lựa chọn của Bill Gates.

Ngày 10/9/2019 trong dịp sinh nhật lần thứ 55, nhà sáng lập kiêm chủ tịch Alibaba Jack Ma từ chức khỏi hãng thương mại điện tử mà ông sáng lập cách đây hai thập niên. Sau 20 năm gầy dựng Alibaba thành doanh nghiệp trị giá 460 tỉ USD, ông cảm thấy mình còn nhiều sứ mệnh cần hoàn thành và hiện muốn dành nhiều thời gian hơn cho việc làm từ thiện và giáo dục. Nhiều người cũng đặt câu hỏi tại sao?

Seneca là một trong những thương nhân giàu có nhất thời của ông và ông đem thứ còn quý giá hơn cả của cải là thời gian để theo đuổi triết học – thứ vẫn soi sáng sau 2000 năm – thứ đã khiến ông trở thành bất tử. Phải chăng đó thực sự là Minh Triết?

Xem thêm: Cuộc sống của chúng ta ngắn ngủi như thế nào?

Based on “On the Shortness of Life” by Seneca

Bài viết khác

4 Comments

Leave a Reply