Zeno cũng sẽ cho rằng không có gì phá hoại việc làm chủ kiến thức hơn sự tự lừa dối.
DIOGENES LAERTIUS, LIVES OF THE EMINENT PHILOSOPHERS, 7.23
Tự lừa dối bản thân, những ảo tưởng về sự vĩ đại lớn lao – đó không đơn thuần chỉ là những nét tính cách khó chịu. Cái tôi không chỉ gây phiền phức và thực sự đáng ghét, hơn thế nữa nó còn là kẻ thù truyền kiếp của khả năng học hỏi và phát triển của chúng ta.
Như Epictetus đã chỉ ra: “Một người không thể học những gì anh ta nghĩ mình đã biết”. Ngày nay, chúng ta không thể tiến bộ, không thể học hỏi, càng không thể có được sự tôn trọng của người khác nếu chúng ta nghĩ rằng mình đã hoàn hảo, một thiên tài được ngưỡng mộ ở mọi nơi. Theo nghĩa này, cái tôi và sự tự huyễn hoặc đó là kẻ thù của những thứ ta ao ước, bởi ta đã tự dối mình rằng mình đã có nó.
Biết thì biết là mình biết.
LUẬN NGỮ
Không biết thì cũng biết rõ là mình không biết.
Ấy mới thực sự là biết.
Đáng tiếc thay điều này phổ biến ở hầu hết chúng ta ở nhiều mức độ khác nhau, ngay cả những học giả hay những triết gia. Chúng phổ biến đến nỗi chúng ta hầu như không nhận ra chúng một cách rõ ràng. Bởi vậy điều cần thiết là phải hiểu được tác hại để chống lại, tránh xa; mở mắt to, nhìn rõ với sự khinh bỉ cái tôi sai trái đó thay vì cố tìm những lí lẽ mỏng manh bảo vệ nó – kẻ thù của tri thức.
Series Daily Stoic Based on Daily Stoic by Ryan Holiday