Will Durant: 6 lời khuyên cho thanh niên hiện đại.

Will Durant (1885 – 1981) – Triết gia, nhà sử người Mỹ với hơn 40 năm nghiên cứu về lịch sử các nền văn minh đã mượn những lời khuyên cho thế hệ trẻ để đưa ra cảnh báo cho các nền văn minh hiện đại trước nguy cơ của sự suy tàn.

Ông đưa ra những đúc kết trí tuệ của mình không phải dưới vai trò như ông lão đầu bạc, tỏa ta một ánh hào quang minh triết lõi đời mà chỉ như một người bạn đồng môn lớn tuổi trong môn phái của Sự Khôn Ngoan.

Nếu các bạn thấy câu chuyện của tôi ý sáo và nhạt nhẽo thì xin các bạn nêm giùm tôi chút muối, cho tôi được hưởng lòng khoan hồng của tuổi xanh đối với kẻ đầu bạc.

WILL DURANT

SỨC KHỎE

Bạn nên gìn giữ sức khỏe: Đó là điều tôi khuyên bạn trước hết. Hễ có nghị lực là được. Trừ những bệnh bẩm sinh hoặc có từ thuở nhỏ, còn bao nhiêu bệnh khác xét về phương diện sinh lý, đều do ta khinh suất mà mắc phải và thiên nhiên khó có thể bồi bổ lại được,

Cơ thể chúng ta được cấu tạo nhờ các thức ăn của chúng ta và tổ tiên chúng ta. Đừng ham những món ngon hàng quán chỉ vừa làm nhẹ túi vừa khiến thân thể nặng nề. Có lẽ một trong những sai lầm chính của thời đại chúng ta là chỉ ngồi một chỗ, ít vận động mà vẫn tiếp tục ăn uống như tổ tiên chúng ta hồi xưa cần có nhiều calories và những bắp thịt rắn chắc. Bệnh viện đầy những bệnh nhân chỉ bởi ăn nhiều mà tiêu hóa không hết, như một quốc gia nhập siêu vậy.

Bởi vậy chúng ta phải vận động. Chức năng bình thường của tư tưởng là hướng dẫn hành động chứ không phải là thay thế nó. Thiếu hoạt động thể chất, để thăng bằng thì tư tưởng sẽ phải vượt ra ngoài giới hạn tự nhiên của nó, nguồn gốc của bệnh thần kinh. Cho nên mỗi ngày hãy hoạt động ít nhất 1 giờ.

TÍNH DỤC

Ở loài người, nhu cầu tính dục chỉ kém nhu cầu ăn uống về tích kịch liệt và độ lắm rắc rối mà nó gây ra. Tạo hóa muốn cho muôn loài sinh tồn đã cho phụ nữ nhiều vẻ đẹp kiều diễm và cho đàn ông nhiều sức mạnh. Lửa dục ấy đáng lý phải được điều hòa cho có thứ tự thì lại bừng bừng trong huyết quản mà diệt mất nhân phẩm của họ.

Tổ tiên đã nén được sự kích thích ấy bởi biết rằng nó tự thân đã quá mạnh rồi không cần phải khêu thêm nữa. Chúng ta trái lại, dùng cả ngàn cách để gợi tình, kích thích đến khi nó bùng lên và khiến con người mất hết lí trí. Nắm được yếu điểm cổ xưa đó của loài người chúng ta quảng bá nó khắp mọi nơi lợi dụng nó để đạt được mục đích của mình.

Để biện hộ cho sự phóng túng đó, chúng ta không ngần ngại tạo ra những thuyết về sự tai hại của tiết dục mà không biết rằng chế ngự được bản năng là nền tảng của mọi văn minh.

TƯ CÁCH

Tư cách cũng quan trọng như sức khỏe. Thiên chức cao cả nhất của giáo dục là biến đổi những cá tính thô lỗ thành nhưng con người đáng trọng, nghĩa là trở thành những các nhân luôn biết chú ý quan tâm đến người khác.

Bạn đừng bao giờ nói xấu ai cả. Những lời nói xấu, không sớm thì muộn, luôn luôn rơi xuống đầu những kẻ thốt ra và có thể làm hại cho sự thành công của ta trên đường đời. Nói xấu người khác là một cách bất lương để tự khoe mình. Nếu không nói được những lời nhân từ khuyến khích thì thôi, đừng nói gì cả.

Chẳng làm gì cả đôi khi là khôn, nhưng chẳng nói gì cả thì cũng nào cũng là không.

TÔN GIÁO

Nếu bạn chỉ học khoa học thôi thì bạn sẽ khó hiều được tôn giáo, trừ phi bạn nghĩ như Voltaire rằng sự điều hòa trong vũ trụ chứng tỏ rằng có một thứ trí năng nguyên thủy tối cao nào đó. Chúng ta chỉ là những phần tử nhỏ li ti trong vũ trụ bao la tới nỗi không ai hiểu nổi nó, mà giải quyết dứt khoát vấn đề đó lại càng khó hơn.

Nhà bác học thiên tài Pascal đã phải rùng mình khi nghĩ tới sự nhỏ bé của con người bơ vơ giữa sự mênh mông của vũ trụ và sự phức tạp của các thành phần trong nó.

Chúng ta hãy nghĩ kĩ trước khi đưa những thuyết tầm thường quá đỗi ra để tổng hợp vũ trụ vô cùng đa dạng, tế nhị và mênh mông kia.

KINH TẾ

Bạn nên xây dựng cuộc đời vật chất của mình trên những nền tảng kinh tế vững chắc, nhưng đừng đem cả tâm trí, tài lực ra hết mà kiếm tiền. Đừng để mắc bẫy.

Cũng như bản năng tính dục, sự khao khát của cải có thể biến thành một thứ bệnh sốt nung nấu, chi gây cho ta vài thú vui nhất thời chứ không sao tạo được một hạnh phúc bền lâu.

Nếu bạn làm chủ một doanh nghiệp thì bạn nên tự nhủ rằng lo cho đời sống của nhân viên còn quan trọng hơn là thêm một con số 0 vào sau số tài sản của bạn. Để cùng bền vững đi lên bạn nên trả cho mỗi người số lương tương đương đóng góp của họ vào sản xuất.

TRÍ TUỆ

Người thời nay quá coi trọng trí tuệ và coi thường nhân cách. Chúng ta đã luyện cho trí tuệ được sắc bén mà để cho cái ý thức tự chủ nhạt đi. Chúng ta quá khen cái tư tưởng cấp tiến cũng như các thực hiện vật chất, cứ cuồng ngôn, hám động – việc đó rất dễ, trong khi giữ được bình thản, mực thước mới khó.

Tập tục, quy ước, tín ngưỡng là công lao của nhân loại trong bao nhiêu thế kỉ dò dẫm nghiên cứu. Khó mà chấp nhận được rằng chỉ một đời người – dù là đời một người thông minh kiệt xuất – là có được những kiến thức quảng bác, những tư tưởng thâm trầm đủ để phán đoán đúng những truyền thống có từ mấy thế kỉ.

Trí tuệ của nhân loại lớn hơn mỗi chúng ta, do đó một số người nông nổi tự khoe theo kiểu thuyết duy trí thường là thiển cận, chỉ biết cái nhỏ mà không thấy được toàn thể.

Sự nhã nhặn, khiêm tốn là tôn lên kiến thức của ta cũng như sự e lệ làm tôn thêm vẻ đẹp của phụ nữ.

Khoa học, kĩ thuật, luân lí, xã giao, chính trị, văn học, triết học, nghệ thuật: đó là di sản của chúng ta. Ta nên biết ơn cuộc sống đã cho đời mình gặp những nỗi gian nan, thử thách, chịu những hình phạt và hưởng những phần thưởng. Cảm ơn vì đã được hưởng biết bao cái đẹp, điều khôn, nỗi khó nhọc và cả tình thương.